واخواهي3، در لغت فارسی به معني اعتراض، ايراد گرفتن، خرده‌گیری و ... آمده است. ترمينولوژي حقوقي1، واخواهي را عمل اعتراض معنا كرده است. معترض را « واخواه » و معترض عليه را « واخوانده » و معترض عنه را « واخواسته » می‌گویند.
پس از محاكمه غيابي براي محكوم عليه غايب، حق واخواهي ايجاد می‌گردد. محكوم عليه رأي غيابي حق دارد با رعايت ترتيبات و تشريفات قانوني به رأي غيابي اعتراض كند و دادگاه صادرکننده رأي غيابي نيز بر خلاف « قاعده فراغ دادرس » مكلف به رسيدگي مجدد می‌گردد.
وفق ماده 217، قانون آیین دادرسی کیفری4 پس از ابلاغ واقعی رأی، مهلت اعتراض(واخواهي) ظرف ده روز است. وفق ماده 306، قانون آیین دادرسی مدنی5 برای کسانی که مقیم کشورند بیست روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی رأی وجود دارد مگر اینکه معترض به حکم، ثابت نماید عدم اقدام به واخواهی در این مهلت به دلیل عذر موجه بوده است.
|
واخواهی و اثرات آن به زبان ساده | |||
|
آثار و عوامل واخواهی |
توضیح و تشریح | ||
|
1 |
مهلت واخواهی |
فرجه زمانی ده روز پس از ابلاغ رأی مهلت واخواهي است. م/217 / ق/آ/ د/کیفری اشاره به اين مهم دارد و نوع ابلاغ را واقعي دانسته است. اين مهلت در آيين دادرسي مدني « بيست روز » پیش‌بینی‌شده است. | |
|
2 |
مرجع اعتراض |
دادگاه صادرکننده حکم است. | |
|
3 |
در صورت عدم ابلاغ واقعی رأی به محکومً علیه |
چنانچه به محكوم عليه رأي غيابي، ابلاغ واقعي نشده باشد در هر حالي محكوم عليه اين رأي، پس از اطلاع يافتن، حق واخواهي را به مدت ده روز از تاريخ اطلاع خواهد داشت. | |
|
4 |
واخواهی« خاص احکام غیابی » |
واخواهي، شكايت و اعتراضي است كه « مختص» احكام غيابي است و در احكام حضوري واخواهي معنا ندارد. | |
|
5 |
واخواهي حقي براي محكوم عليه رأي غيابي |
واخواهي حقي براي محكوم عليه رأي غيابي بوده و شاكي، دادستان يا رئيس حوزه قضايي و ... حق واخواهي ندارند چرا كه اصولاً رأي صادرشده در خصوص آن‌ها غيابي محسوب نمی‌گردد. | |
|
6 |
بر خلاف « قاعده فراغ دادرس» |
دادگاه صادرکننده رأي غيابي، مكلف به رسيدگي مجدد می‌گردد. | |
|
7 |
اشتباه کتابت رأی غیابی |
چنانچه دادگاه در اثر اشتباه، رأي غيابي را حضوري و يا بالعكس اعلام نمايد نيز تأثيري در ماهيت امر ندارد(رأي شماره 6707/ 310/د/ع/کشور2). | |
|
8 |
رأي اصداری در خصوص شاكي،حضوری است |
براي شاكي فقط حق تجدیدنظرخواهی می‌تواند وجود داشته باشد نه حق واخواهي6. | |
|
9 |
اعتراض به حکم در رسیدگی(بدوی و تجدیدنظر) |
الف- رسیدگی در مرحله بدوی(م/306 / ق/ آ/ د / مدنی). ب- رسیدگی در مرحله تجدیدنظر(م/ 364 و/ ق/ آ/ د / مدنی و (م/260/ ق/ آ/ د/ک). | |
|
10 |
اطلاق ماده(217/ق/آ/د/ک) |
احكام غيابي صادرشده، خواه قابل تجدیدنظرخواهی باشند و خواه قابل تجدیدنظرخواهی نباشند، در مهلت مقرر در قانون، قابل واخواهي هستند. | |
|
11 |
بی هزینه بودن دادرسی در واخواهی از آراء کیفری |
در اين خصوص قضات دادگستري تهران در نظريه اجماعي ابراز داشته‌اند : « اخذ هر نوع هزينه اي بايد به موجب قانون باشد. چون در واخواهي از احكام كيفري نصي براي پرداخت هزينه وجود ندارد و تكليف مقرر در تبصره 3 ماده 28 قانون تشكيل دادگاههاي عمومي و انقلاب، فقط مربوط به تجدیدنظرخواهی از آراست، لذا واخواهي از آراي كيفري مستلزم هزينه پرداخت دادرسي نيست7 ». | |
|
12 |
اثر بازدارندگی و تعلیقی واخواهی |
واخواهي مانع اجراي حكم غيابي می‌شود و دادگاه مكلف است اجراي حكم را تا صدور حكم جديد، متوقف نمايد. | |
|
13 |
عام و كلي بودن واخواهی |
شامل همه احكام غيابي(خواه حكم صادرشده در خصوص جرائم سنگين باشد كه قابل تجدیدنظرخواهی‌اند و خواه در خصوص جرائم سبكي باشد كه اصلاً قابل تجدیدنظرخواهی هم نباشند. البته، جرائم حق اللهي با مجازات هاي سنگين يا سبك از اين مهم « استثناء» هستند. | |
|
14 |
عدم اثر انتقالی واخواهي |
رسيدگي به واخواهي توسط همان دادگاه صادرکننده رأي غيابي به عمل می‌آید و پرونده براي رسيدگي به دادگاه هم عرض يا مراجع بالاتر ارسال نمی‌گردد. به عبارت ديگر، اين اثر واخواهي، قاعده فراغ دادرس را با استثناء مواجه می‌سازد. | |
|
15 |
عدم تقابل واخواهی با حق تجدیدنظرخواهی |
واخواهي، حق تجدیدنظرخواهی را ساقط نمی‌کند. معترض می‌تواند پس از واخواهي، از حق تجدیدنظر خود هم استفاده كند. اصولاً معترض می‌تواند با اسقاط حق واخواهي ابتداً از حق تجدیدنظر خود استفاده نمايد. | |
|
16 |
عدم تشدید مجازات رأی غیابی با واخواهی |
دادگاه صادرکننده رأي غيابي مجوزي براي تشديد مجازات واخواهي ندارد. هر چند تعدادي از حقوقدانان معتقدند كه به دليل عدم ممنوعيت قانوني، تشدیدي مجازات رأي غيابي در مرحله واخواهي فاقد اشكال است. اما اين تفسير به نفع متهم قوانين جزايي و رعايت اصول و موازين دادرسی‌های جزايي ايجاب می‌کند تا از تشديد مجازات در مرحله واخواهي ممانعت به عمل آيد. | |
|
17 |
احتمال نقض یا تغییر حکم با واخواهی |
بدیهی‌ترین اثر واخواهي تغيير حكم غيابي و يا كاهش مجازات يا تبديل به نوع ديگري از مجازات ها يا تعلق مجازات است. فقط ترديد در تشديد مجازات وجود دارد كه با تفسير به نفع متهم، اعتقادي به تشديد مجازات در مرحله واخواهي نداريم. | |
|
18 |
حضوری شدن رأی در اقدام به واخواهی |
اقدام به واخواهي، رأي صادرشده از طرف دادگاه را حضوري می‌کند. چون با اقدام به واخواهي، « متهم » در حقيقت از پرونده و اتهامات و ... آگاهي پيدا كرده است لذا اين رأي حضوري تلقي می‌شود. | |
هشتاد سؤال تشریحی و مفهومی درس آشنایی با علوم و معارف دفاع مقدس.